Açıklama
Çöven otu:
Kök ve dalları bir sabun gibi köpürdüğü için halk arasında sabun otu veya köpürgenolarak da bilinmektedir. Bilimsel adı Saponaria officinalis olan bitki, karanfilgiller familyasından olup, kullanılan kısmı kökleridir. Köklerinin yanında yapraklarının çayı yapılarak da kullanılmaktadır.
Bitkinin bilinen en iyi özelliği kirleri temizleme yeteneğidir. Bitkinin çiçekleri; pembe, beyaz olup, salkım şeklindedir. Ülkemizde sağlık alanında kullanılmasının yanında helva yapımında ve bitkisel sabun olarak da kullanılır.
Sağlık açısından kullanımı dahilen veya haricen kullanılabilir. Dahili olarak çayı içilebilir. Çayı şu şekilde hazırlanmaktadır. Bunun için 10 gram çöven otu tozu, 1 litre suda kaynatılır. Elde edilen çayı sabah- akşam yarım fincan içilir. Harici olarak ise çöven tozu katkılı suyla muamele edilir.
Bileşiminde saponin, reçine, uçucu ve sabit yağ ile müsilaj barındırmaktadır.
Çöven üzerine önemli bir araştırma da İngiliz bilim insanları tarafından yapılmıştır. Araştırmaya göre ‘Bahar Yıldızı’olarak da adlandırılan bu bitki çoğu lösemi hastasına umut kapısı olacağı tespit edilmiştir. Araştırmayı oğlunu lösemiden kaybeden Dr. David Flavell ve eşi Bee yürüttü. Çöven şifalı bitkisinin çiçeklerinde lösemi ilaçlarının etkisini artıracak bir öz madde bulunmaktadır. Bu madde sayesinde birçok lösemili hasta tedavi edilebilecektir. araştırmaların tam olarak netlik kazanması için çalışmalar devam etmektedir.Atların ve merkeplerin burnuna koklatılarak göğsü yumuşatılır.
Çöven otunun faydaları hakkında yazılanların pek çoğu geleneksel kaynaklı olup, bu sebeple pek çok kaynakta, tüketim şekli belirtilmemiştir. Bu sebeple kesin bir şey söylemek zordur ancak çöven otu çayı ile hazırlanan bitkisel çay’ın faydalı olabileceği sorunları belirttik.
Çöven otu, belli oranda toksin içermektedir. Bu sebeple çay tüketiminde dikkat etmek gerekir. Doktor tavsiyesi ile kullanılmalıdır. Geleneksel kullanımda; 2 gram çöven otu çeyrek litre su ile bildiğimiz çay demleme usulü ile demlenir. Demleme süresi 5-10 dakika arasındadır. Bu çay günde iki defa sabah ve akşamları yarım fincan doktor önerisi ile içilebilir.
Çöven otu, Türkiye’nin ihraç ürünleri arasındadır. Genel olarak Orta Anadolu ve Doğu Anadolu’da yetişmektedir.
Karanfilgiller familyasında olan bu bitki ve bu bitkiye yakın türler İngilizcede ‘ Baby’s Breath ‘ olarak bilinir. Karanfilgiller ailesine mensup olan çöven otu‘nun kök ve dalları köpürdüğü için sabun otu, sabun çiçeği ve köpürgen gibi isimler verilmiştir. Ayrıca helva yapımında kullanıldığı için helvacı kökü olarak da bilinir. Çöğen olarak da bilinir. Gerçekten de bu bitkinin temizleyici özellikleri şaşkınlık vericidir. Kendisi doğal köpürme özelliği olan bitkisel sabun’dur.
Esasen; bu otun köpürme özelliği içerisinde bulunan ‘ saponin ‘ adlı bir bitkiden kaynaklanmaktadır. Saponin maddesi bazı bitkilerde ve daha çok oranda sabun otunda ( çöğen otu – Saponaria) yüksek miktarda bulunur ve suda köpürme özelliği taşıyan yüksek molekül ağırlığına glikozittir.
Çöven Otu/Sabun Çiçeği ile Temizlik Malzemesi Yapımı
Bu bitkinin kuru kökleri kaynatılır ve ortaya böylesi temizlik malzemesi çıkar. Daha önceki yazımız olan Sabun Cevizi ile benzer özellikler gösterebilir. Bknz: Sabun Cevizi ile Doğal Temizlik
Çöven Otu; krema yapımında, helva yapımında ayrıca sabun yapımında kullanılmaktadır. Gıda endüstrisinde, çöven ekstresi tahin helvası yapımında kullanılır. Bunun dışında ise lokum imalatı ve Trakya bölgesine has köpük helvası yapımında kullanılmaktadır. Ayrıca, Türkiye’de bazı yörelerde, hellim peyniri imalatında kullanılır.
Kök ve yaprakları ile bitki çayı hazırlanabilir. Ayrıca; çeşitli maksatlar ile sağlık alanında kullanılmaktadır.
Kurabiyeler ve beyaz un sucuğu için tavsiye edilen Çöven Kreması ( Kerebiç Köpüğü ) yapımı;
Genelde kerebiç tatlısının üzerine konulan bu krema, kerebiç kreması veya kerebiç köpüğü olarak da bilinir.
Malzemeler:
2 adet çöven otu kökü
5 su bardağı pudra şekeri veya toz şeker
4 su bardağı su
Çöven otu yıkanıp tencereye alınır ve 4 bardak su eklenerek bir gece suda bekletilir. Saba olunca çöven otu 2 saat kaynatılır. Eğer suyu azalırsa; kaynarken 1-1,5 su bardağı su ilave edilebilir.
Kaynayan çöven otu süzülür ve daha sıcak iken şeker ilave edilir ve karıştırılmaya devam edilir. Biraz ılıyınca mikser yardımı ile çırpma işlemi başlar. Kıvam iyice sertleştiğinde kerebiç kreması hazır olmuştur. Çırpma işlemi biraz uzun sürebiliyor. ( 45 dakika – 1 saat kadar çırpılır ara ara mikser durdurulabilir. )
Henüz inceleme yok.